วิเคราะห์นโยบายรถไฟฟ้า จาก 20 บาทตลอดสาย ถึง 40 บาท ใครได้ ใครเสีย?

จากกรณีล่าสุด นายกฯ ได้เซ็นส่งรายชื่อคณะรัฐมนตรี และนำขึ้นทูลเกล้าฯ โดยนักวิเคราะห์คาดเตรียมถวายสัตย์ปฏิญาณตนภายในเดือน ก.ย.68 หลังจากนั้นจะเริ่มทำหน้าที่เต็มรูปแบบ และสามารถแถลงนโยบายต่อรัฐสภาได้

โดยอีกหนึ่งนโยบายเรือธงที่ถูกพูดถึง คือ รถไฟฟ้า 40 บาท กำหนดเพดานราคาค่ารถไฟฟ้าต่อเที่ยวไม่เกิน 40 บาท โดยเริ่มอาจใช้กับรถเมล์ไฟฟ้า แล้วขยายไปสู่ระบบรถไฟฟ้าเมื่อ พ.ร.บ.ตั๋วร่วม ผ่านการพิจารณา ซึ่ง พ.ร.บ.ตั๋วร่วมกำลังอยู่ในขั้นพิจารณาของวุฒิสภา ซึ่งถ้าผ่านจะช่วยเปิดทางให้ลดค่ารถไฟฟ้าได้อย่างมีนัยสำคัญ

นักวิเคราะห์บริษัทหลักทรัพย์ กสิกรไทย จำกัด (มหาชน) มีความเห็นเดี่ยวกับประเด็น รองหัวหน้าพรรคภูมิใจไทย เปิดเผยว่าพรรคจะเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณานโยบายค่าโดยสารรถไฟฟ้าแบบเหมาจ่าย 40 บาทตลอดวันสำหรับรถไฟฟ้าในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล

โดยจากข้อมูลสาธารณะที่มีอยู่เกี่ยวกับรายละเอียดของนโยบายนี้ ประการแรก ดูเหมือนว่าผู้โดยสารทุกคนอาจจำเป็นต้องใช้ตั๋วร่วมเพื่อรับเงินอุดหนุนจากรัฐบาล ประการที่สองคือ ความยืดหยุ่นที่มากขึ้นของนโยบายนี้น่าจะสามารถดึงดูดผู้โดยสารให้มาใช้บริการรถไฟฟ้าได้มากกว่านโยบาย 20 บาทตลอดสาย 

ประการสุดท้าย ผู้ประกอบการรถไฟฟ้าควรมีนโยบายเป็นกลางทางการเงินสำหรับธุรกิจค่าโดยสาร และการเพิ่มจำนวนผู้โดยสารจะเป็นประโยชน์ต่อการโฆษณาและการค้าปลีก ในขณะเดียวกัน ปริมาณการชำระค่าโดยสารผ่านบัตรแรบบิทของ BTS จะลดลงหากไม่มีโครงการรักษาฐานลูกค้าใหม่

ทั้งนี้จากการคาดการณ์อัตราค่าโดยสารไป-กลับปี 2569 ของ พบว่า การบังคับใช้อัตราค่าโดยสาร 40 บาทตลอดวัน จะทำให้มีส่วนลดอยู่ในช่วง 33-41% ซึ่งจำเป็นต้องทำให้จำนวนผู้โดยสารเพิ่มขึ้น 40-71% เพื่อให้ชดเชยการลดค่าโดยสารได้ทั้ง หมด หากเทียบกับนโยบายรถไฟฟ้าฟรี 7 วัน (25-31 ม.ค.) จำนวนผู้โดยสารเพิ่มขึ้น 34-89% 

ดังนั้นคาดว่านโยบาย 40 บาทตลอดวัน จะไม่ทำให้เกิด upside และรัฐบาลจะต้องอุดหนุนผู้ประกอบการเพื่อให้รายได้เติบโตสอดคล้องกับการเติบโตของธุรกิจหลัก อย่างไรก็ตาม ธุรกิจที่อยู่ตามแนวสถานีรถไฟน่าจะได้รับประโยชน์จากจำนวนผู้โดยสารที่เพิ่มขึ้น

สำหรับการเพิ่มขึ้น ของจำนวนผู้โดยสารทุกๆ 10% ประเมินว่าอาจมี upside 16.4% 3.8% 2.3% และ 1.5% สำหรับ VGI BTS PLANB และ BEM ตามลำดับ โดยถือว่าผู้ประกอบการสามารถปรับขึ้น อัตราโฆษณาและค่าเช่าตามการเติบโตของจำนวนผู้โดยสารได้

การวิเคราะห์ของฝ่ายวิจัยเกี่ยวกับผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากนโยบายค่าโดยสาร 40 บาทตลอดวัน ประการแรก รายละเอียดของนโยบายดังกล่าวยังไม่เพียงพอที่จะให้ข้อสรุปที่สมเหตุสมผล สำหรับผู้ประกอบการรถไฟฟ้า ประการที่สอง นโยบายใหม่นี้ให้ส่วนลดเฉลี่ยเท่ากับราคาค่าโดยสารเฉลี่ยปัจจุบันที่ 35 บาท ตามการคำนวณของฝ่ายวิจัย

ประการที่สาม มองว่าฐานราคาค่าโดยสารคงที่ต่อวันที่เสนอนั้นมีความยึดหยุ่นมากกว่าสำหรับผู้โดยสารเมื่อเทียบกับนโยบายเดิมอย่างค่าโดยสาร 20 บาทตลอดสาย ประการที่สี่ มองว่านโยบายใหม่นี้จำเป็นต้องอาศัยการน่าระบบตั๋วร่วม และระบบการคิดค่าโดยสารมาใช้อย่างมีประสิทธิภาพ