พอเข้าสู่วันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 9 (ตามปฏิทินจีน) ของทุกปี เราจะได้เห็นธงสีเหลือง ๆ ที่มีตัวอักษรจีนรูปทรงต่าง ๆ ประดับอยู่ตามร้านอาหาร หรือตามสถานที่ต่าง ๆ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ที่แสดงให้พี่น้องคนไทยเชื้อสายจีนได้รู้ว่ากำลังเข้าสู่ช่วง เทศกาลกินเจ ประเพณีถือศีลกินผัก ซึ่งถือเป็นประเพณีแบบลัทธิเต๋า หรือที่คนไทยเชื้อสายจีนเรียกอีกชื่อว่า “เจี๊ยะฉ่าย” เป็นประเพณีชาวพุทธเชื้อสายจีนที่ยึดถือปฏิบัติต่อกันมาเป็นเวลายาวนานหลายร้อยปี ปัจจุบันในไทยประเพณีกินเจได้เริ่มแพร่กระจายไปสู่ชาวไทยในหลายพื้นที่ แต่ก็ยังมีกลุ่มคนอีกหลายคนที่เกิดข้อสงสัยและคำถามมากมายเกี่ยวกับ “การกินเจ” ทั้งข้อควรปฏิบัติ การวางตัว รวมทั้งคำถามที่ว่า กินเจ 2566 วันไหน ข้อห้ามการกินเจมีอะไรบ้าง และ กินเจ กินอะไรได้บ้าง Shopee มาหาคำตอบไปพร้อม ๆ กันเลย
กินเจ 2566 วันไหน
กินเจ 2566 วันไหน? สำหรับเทศกาลถือศีลกินเจนั้น ได้กำหนดเอาวันตามจันทรคติ คือ เริ่มต้นตั้งแต่วันขึ้น 1 ค่ำ ไปจนถึงขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 ตามปฏิทินจีนของทุกปี โดยเทศกาลกินเจประจำปี 2566 ตรงกับวันเสาร์ที่ 14 ตุลาคม – วันจันทร์ที่ 23 ตุลาคม 2566 หากใครที่กินเจเป็นประจำทุกปี ส่วนใหญ่จะเริ่มกินเจก่อนล่วงหน้า 1 วัน หรือที่เรียกว่า “ล้างท้อง”
เทศกาลกินเจ มีจุดเริ่มต้นมาจากประเทศจีนมายาวนาน ซึ่งเป็นเทศกาลที่เกิดขึ้นจากชาวจีนที่อพยพเข้ามาในประเทศไทยสมัยก่อน และก่อร่างสร้างขึ้นมาเป็นเทศกาลกินเจในภายหลัง เล่ากันว่าสืบต่อมาจากคณะงิ้ว ซึ่งตอนนั้นคนในคณะงิ้วป่วย จึงได้เริ่มกินเจ เมื่อกินเจคนในคณะงิ้วก็เริ่มหายป่วย หลังจากนั้นการกินเจจึงเป็นที่นิยมมากขึ้น ๆ จนเกิดเป็นเทศกาลดั่งเช่นทุกวันนี้ ปัจจุบันเทศกาลกินเจ ได้จัดขึ้นในประเทศเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ ประเทศไทย สิงคโปร์ มาเลเซีย และประเทศอื่น ๆ
ความหมายของการกินเจ
คำว่า “เจ” ในภาษาจีนมีความหมายทางพุทธศาสนานิกายมหายานว่า อุโบสถศีล หรือการรักษาศีล 8 ทำให้คนที่กินเจในเทศกาลถือศีลกินเจ นอกจากงดเว้นการทานเนื้อสัตว์แล้ว ยังรวมถึงการไม่เบียดเบียนสัตว์ และรักษาศีลอีกด้วย
กินเจ ห้ามกินอะไรบ้าง
เอาล่ะ! ใครอยากลองกินเจ 2566 เป็นครั้งแรก ฟังทางนี้เลยจ้า! เพราะการกินเจไม่ใช่ว่าจะกินอาหารทุกอย่างได้ จะมีอาหารบางประเภทที่ไม่สามารถกินได้นั่นก็คือ อาหารที่มีรสจัดและกลิ่นฉุน ซึ่งจะมีฤทธิ์ทำให้ธาตุในร่างกายไม่สมดุล เข้าไปกระตุ้นให้จิตใจให้รุ่มร้อน ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคต่อการทำจิตใจให้บริสุทธิ์ได้ ถ้างั้นลองมาดูกันสิว่ามีกินเจห้ามกินอะไรบ้าง ดังนี้
1.งดเว้นเนื้อสัตว์ทุกประเภท และรวมถึงห้ามกินไข่ด้วย
ในอาหารรวมถึงขนมไทย ขนมพื้นเมืองหลาย ๆ อย่างมักมีไข่เป็นส่วนประกอบ อย่างเช่น สังขยาฟักทอง ฝอยทอง ทองหยิบ ทองหยอด ขนมหม้อแกง ฯลฯ ดังนั้นเมื่อถามว่ากินเจห้ามกินอะไรบ้าง อาหารและขนมที่ห้ามกิน จึงรวมถึงอาหารที่มีไข่เป็นส่วนประกอบทั้งหมด
2.ผักห้ามกิน 5 ชนิด
ในช่วงกินเจ ซึ่งชาวจีนเชื่อว่าหากบริโภคมาก ๆ จะทำลายธาตุต่าง ๆ ภายในร่างกาย รวมถึงทำลายอวัยวะที่สำคัญ รวมถึงผักทั้ง 5 อย่างนั้นมีสารที่สามารถกระตุ้นอารมณ์และจิตใจ ทำให้ใจไม่สงบ เพิ่มความกำหนัด และยังทำลายความสัมพันธ์ระหว่างพลังกายและพลังใจ ในบางตำราระบุว่ามีผักชี รวมอยู่ในผักห้ามกิน รวมทั้งสิ้น 6 ชนิดดังนี้
-หอม ต้นหอม หอมแดง หอมขาว หอมหัวใหญ่ ทำลายธาตุน้ำ ทำลายไต
-กุยช่าย ทำลายธาตุไม้ในร่างกาย หรือทำลายตับ
-กระเทียมทั้งหัวและต้น ทำลายธาตุไฟ ทำให้หัวใจทำงานผิดปกติ
-หลักเกียว กระเทียมโทนจีน ทำลายธาตุดิน มีผลต่อการทำงานของม้าม
-ใบยาสูบ บุหรี่ ยาเส้น ของมึนเมา ทำลายธาตุทอง หรือทำลายปอด
-ผักชี บางตำราบอกว่า ผักชีเป็นผักกลิ่นฉุนอีกชนิดที่ห้ามทานในช่วงเทศกาลกินเจ
3.งดนม เนย ชีส น้ำมันสัตว์ คอลลาเจนจากสัตว์ และอาหารอื่น ๆ ที่มาจากสัตว์
4.งดการบริโภคอาหารที่มีรสจัด
ทั้งเผ็ดมาก เค็มมาก หวานมาก หรือเปรี้ยวมาก ทั้งนี้อาหารรสจัดไม่ได้เป็นข้อห้ามโดยตรง แต่การลดการทานอาหารรสจัด อาจเป็นเพียงกุศโลบายให้ผู้ถือศีลกินเจรู้จักตัดความอยากของตัวเอง
5.งดการบริโภคน้ำผึ้ง
ถึงแม้ว่าน้ำผึ้งจะไม่ได้มาจากตัวของผึ้งโดยตรง แต่การบริโภคน้ำผึ้งถือเป็นการเบียดเบียนสัตว์ จึงตอบคำถามที่ว่า กินเจห้ามกินอะไรบ้าง จึงมีน้ำผึ้งเป็นหนึ่งในอาหารต้องห้ามช่วงเทศกาลกินเจ
6.งดผงปรุงรสที่มาจากการเคี่ยวกระดูกสัตว์ หรือเคี่ยวเนื้อสัตว์
ตอบคำถามที่ว่า กินเจห้ามกินอะไรบ้าง นอกจากวัตถุดิบในการทำอาหารเจแล้ว ยังต้องคำนึงถึงเครื่องปรุงอีกด้วย ทั้งนี้ให้งดเว้นผงปรุงรสหมู ผงปรุงรสไก่ และเครื่องปรุงที่ทำจากสัตว์ เช่น กะปิ ปลาร้า น้ำปลา ซอสหอยนางรม ฯลฯ
7.ห้ามกินขนมที่ผสมเจลาติน
อย่างขนมเยลลี่ เพราะเจลาตินมาจากคอลลาเจนในหนังและกระดูกสัตว์ จึงถือว่าขนมเหล่านี้มีส่วนผสมของสัตว์ จึงไม่จัดเป็นเมนูอาหารเจ
กินเจ กินอะไรได้บ้าง
1. หอยนางรม
เป็นเรื่องน่าแปลกใจเมื่อถามว่า กินเจกินอะไรได้บ้าง หนึ่งในนั้นมีสัตว์ทะเลอย่าง “หอยนางรม” ที่ตามความเชื่อบอกไว้ว่าสามารถกินหอยนางรมได้ในช่วงของการกินเจ จากตำนานเล่าว่า เจ้าหญิงเมี่ยวซ่าน (ต่อมาคือพระโพธิสัตว์) ได้พาประชาชนที่นับถือพระพุทธศาสนาหนีจากการเข่นฆ่าของพระบิดา ล่องเรือออกสู่ทะเล เมื่อนานวันเข้าเสบียงหมด จึงทำการอธิษฐานว่าหากเอาไม้พายจุ่มลงไปในทะเลและมีสัตว์ใดติดขึ้นมา ให้ถือเป็นการยกเว้น และสัตว์ที่ติดขึ้นมาคือหอยนางรม จึงเป็นที่มาว่าเหตุใดหอยนางรมจึงสามารถทานได้ในช่วงเทศกาลกินเจ แต่ทั้งนี้คนที่ต้องการงดเว้นการกินเนื้อสัตว์ก็อาจจะงดเว้นหอยนางรมด้วยก็ได้
2.กาแฟ
หลายคนมักมีคำถามเสมอว่ากินเจกินอะไรได้บ้าง คนที่กินเจสามารถดื่มกาแฟได้หรือไม่ คำตอบคือดื่มได้ แต่ทั้งนี้จะต้องเป็นกาแฟที่ไม่ใส่นม หรือต้องไม่มีส่วนผสมที่ทำมาจากสัตว์ ให้เลือกกาแฟที่ผสมมาการีนแทน หรือเลือกกาแฟที่มีธงเจระบุอยู่บนซอง อีกทางออกคือทานกาแฟดำใส่น้ำตาลก็ได้เช่นกัน
3.ทานโปรตีนเกษตรแทนเนื้อสัตว์
การกินเจนอกจากจะได้บุญแล้ว ยังต้องทานอาหารให้ครบ 5 หมู่อีกด้วย ดังนั้นกินเจกินอะไรได้บ้าง เราสามารถกินโปรตีนเกษตรแทนเนื้อสัตว์ได้ ซึ่งเป็นโปรตีนที่ทำมาจากถั่วเหลือง
4. น้ำอัดลม
ในข้อปฏิบัติของเทศกาลถือศีลกินเจ ไม่ได้มีข้อห้ามในการบริโภคคาเฟอีน ดังนั้นน้ำอัดลมจึงถือว่าเป็นอาหารเจ ที่สามารถดื่มได้ แต่ก็ควรดื่มในปริมาณที่พอเหมาะเพื่อสุขภาพที่ดี
5.ผงชูรส
สามารถทานได้ในช่วงเทศกาลกินเจ เนื่องจากผงชูรสทำมาจากกากน้ำตาล และมันสำปะหลัง ถือเป็นเครื่องปรุงที่มาจากพืช จึงตอบคำถามที่ว่า กินเจกินผงชูรสได้ไหม
กินเจเพื่ออะไร
อย่างที่ได้ตอบคำถามไปแล้วว่า กินเจห้ามกินอะไรบ้าง และกินเจกินอะไรได้บ้าง ซึ่งแต่ละข้อที่ระบุไว้มีประโยชน์ที่หลากหลาย ทั้งนี้การกินเจก็เพื่อให้จิตใจของผู้ที่กินเจบริสุทธิ์ มีจิตใจเมตตา งดเว้นการฆ่าสัตว์ เบียดเบียนสัตว์ และเป็นช่วงเวลาที่ดีที่ได้รักษาศีล จึงเป็นที่มาของคำที่ว่า ถือศีลกินเจ นอกจากนี้การกินเจยังช่วยเรื่องสุขภาพอีกด้วย
ผู้หญิงกำลังเลือกซื้ออาหารเจ
ข้อห้ามและข้อควรปฏิบัติในการกินเจ
ใครที่เพิ่งกินเจ 2566 ครั้งแรก อาจจะยังไม่รู้ข้อปฏิบัติในการกินเจที่ถูกต้อง ดังนั้นใครอยากประโยชน์จากการกินเจ ควรต้องควรรู้ถึงข้อควรปฏิบัติในการกินเจ เพื่อจะปฏิบัติตัวได้อย่างถูกต้อง ดังนี้
ข้อควรปฏิบัติในการกินเจ
1. รับประทานอาหารเจ
แน่นอนเมื่อคิดจะกินเจ ควรต้องเลือกรับประทานอาหารเจ ถ้าจะต้องซื้อตามร้านอาหารที่ติดธงเจเท่านั้น ส่วนใครที่ทำอาหารรับประทานเอง ให้ย้อนขึ้นไปอ่านว่ากินเจ กินอะไรได้บ้าง โดยอาหารเจจะประกอบไปด้วย ผัก ผลไม้ ผลิตภัณฑ์จากพืช และนมที่ทำจากถั่วหรือธัญพืช เป็นต้น
2. ให้ปฏิบัติตนให้อยู่ในศีล
ในช่วงระหว่างการกินเจ 2566 ควรจะการปฏิบัติตนให้อยู่ในศีล รักษากาย วาจา ใจ และทำจิตใจบริสุทธิ์ สงบสติอารมณ์ ใจเย็น ไม่พูดจาหยาบคาย
3. ถ้วยชามช้อนต้องไม่ปนกัน
สำหรับบ้านที่มีทั้งคนกินเจและคนไม่กินเจ ควรแยกภาชนะต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ถ้วย ชาม ช้อน แก้ว หรืออะไรก็ตามที่ไว้สำหรับใส่อาหารเจให้ออกโดยเฉพาะ ถึงแม้จะคิดว่าล้างสะอาดแล้ว เลยคิดว่าไม่จำเป็นจะต้องแยกก็ได้ แต่สำหรับข้อนี้ชาวจีนค่อนข้างจะถือมาก ๆ เพราะเป็นธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมา
4. หมั่นทำบุญและสวดมนต์เป็นประจำ
จริง ๆ แล้วการทำบุญและสวดมนต์ ไม่จำเป็นจะต้องทำเฉพาะเทศกาลกินเจเท่านั้น สามารถทำได้ทุกวัน แต่ถ้าเป็นในช่วงเทศกาลกินเจ อาจจะต้องเคร่งหน่อย ต้องทำบุญ ทำทาน ไหว้พระ หรือเทพที่เคารพศรัทธา รวมถึงการสวดมนต์ด้วย ซึ่งอาจจะสวดมนต์ตอนเช้าหรือก่อนนอนก็ได้
5. แต่งกายนุ่งขาวห่มขาว
ตามความเชื่อที่สืบกันมาอย่างยาวนาน หากอยู่ในระหว่างประเพณีถือศีลกินเจนั้น ควรจะต้องเลือกชุดแต่งกายที่สุภาพ จึงเลือกเป็นชุดขาว ซึ่งบางคนอาจจะเลือกใช่ชุดสีขาวตลอดระยะเวลากินเจ 9 วันเลยก็ได้ แต่ถ้าใครไม่เคร่งมาก อาจจะเลือกเสื้อผ้าโทนสีอื่นก็ได้เช่นกัน และควรแต่งกายให้มิดชิด
6. ควรชำระล้างร่างกายให้สะอาดก่อนเข้าศาลเจ้า
สำหรับคนที่เคร่งครัดในการถือศีลกินเจ โดยส่วนใหญ่จะเข้าร่วมพิธีกรรมไหว้เจ้าตามศาลเจ้าต่าง ๆ ดังนั้นก่อนจะถึงวันกินเจวันแรก ผู้คนถือศีลกินเจจะไปรวมตัวกันเพื่อทำความสะอาดเจ้าศาล เพื่อเตรียมพร้อมทำพิธีกรรม และก่อนที่เราจะเข้าร่วมพิธีกรรมในศาลเจ้านั้น จะต้องชำระล้างร่างกายให้สะอาดทุกครั้ง
ข้อห้ามการกินเจ
เมื่อรู้ข้อควรปฏิบัติในการกินเจกันไปแล้ว คราวนี้ลองมาดูข้อห้ามการกินเจกันบ้าง ว่าในระหว่างที่ถือศีลกินเจนั้น จะมีข้อห้ามการกินเจอะไรบ้าง มาดูกัน
1. ไม่ควรฆ่าสัตว์ตัดชีวิต
สิ่งแรกที่เป็นข้อห้ามการกินเจเลยก็คือ “ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต” ซึ่งข้อนี้ตรงกับการรักษาศีล 5 ของศาสนาพุทธด้วย และช่วงเทศกาลกินเจ ถือเป็นประเพณีถือศีล ดังนั้น จึงไม่ควรอย่างยิ่งที่จะฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เล็กไปจนถึงสัตว์ใหญ่ แม้กระทั่งยุงหรือมด เมื่อมากัดเราก็ต้องห้ามฆ่า ให้ใช้วิธีปัดออกไป ไม่เช่นนั้นจะถือว่าปฏิบัติไม่ครบ
2. งดดื่มสุราหรือของมึนเมาทุกประเภท
แม้ว่าจะเป็นเรื่องยากสำหรับบางคน แต่เมื่อตัดสินใจแล้วว่าปีนี้จะกินเจ ดังนั้น ในระหว่างที่ถือศีลกินเจอยู่ ควรงดการดื่มสุราหรือเครื่องดื่มที่ทำให้มึนเมาทุกประเภท ข้อนี้สำคัญมาก ๆ ก็เหมือนกับการห้ามกินอาหารนั่นเอง
3. ห้ามพูดคำหยาบคาย ส่อเสียด พูดจาเพ้อเจ้อ หรือพูดโกหก
เช่นเดียวกันสิ่งที่เป็นข้อห้ามการกินเจข้อนี้ ตรงกับการรักษาศีลข้อ 4 มุสาวาทา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ ซึ่งจะว่าด้วยเรื่องการยกเว้นการพูดโกหก พูดคำหยาบ คำส่อเสียด เพ้อเจ้อ เพราะการถือศีลกินเจไม่ใช่แค่กินแต่อาหารที่สะอาด แต่งตัวสุขภาพเท่านั้น ยังต้องพูดจาไพเราะอีกด้วย ถ้าปฏิบัติได้จะถือว่าสะอาดทั้งหมด
4. ห้ามดับตะเกียงทั้ง 9 ดวง
เมื่อถึงเทศกาลกินเจ 2566 โดยส่วนใหญ่แล้วคนกินเจทุกคน ก็จะรวมตัวกันที่แจตั๊ว หรือสถานที่กินเจ สถานที่แห่งนั้นจะมีการตกแต่งประดับสวยงาม นอกจากนี้จะมีการจุดโคม 9 ดวง เพื่อสมมติเป็น เก๊าฮ้วงฮุดโจ้ว โดยจะต้องจุดไว้ทั้งกลางวันและกลางคืน ตลอดระยะเวลาเทศกาลกินจีน หากโคมไฟดับลงจะถือว่าไม่เป็นสิริมงคล และพิธีในการกินเจไม่สมบูรณ์
5. ผู้ไว้ทุกข์ห้ามเข้าร่วมพิธีกรรมใด ๆ ในช่วงการกินเจ
คนที่กำลังอยู่ในช่วงระหว่างการไว้ทุกข์ ห้ามเข้าร่วมพิธีกรรมต่าง ๆ ในช่วงเทศกาลกินเจโดยเด็ดขาด ส่วนคนที่กำลังตั้งครรภ์ใกล้คลอดลูก และผู้หญิงที่กำลังมีประจำเดือน สามารถเข้าร่วมพิธีกรรมเทศกาลกินเจได้ตามปกติ เพียงแต่ห้ามพระเข้าทรง (ม้าทรง) และห้ามห้ามร่วมพิธีกรรมในศาลเจ้าเท่านั้นเอง
6. งดการมีเพศสัมพันธ์
ในช่วงระหว่างที่เข้าร่วมประเพณีถือศีลกินเจ คนที่กินเจจะต้องตั้งจิใจให้อยู่ในศีลธรรมตลอดเวลา และควรต้องงดการมีเพศสัมพันธ์ตลอดระยะเวลา 9 วัน หากใครที่เคร่งครัดมากหน่อย อาจจะแยกห้องนอนกับสามีภรรยาก็ได้
ที่เกี่ยวข้อง
